Romatoid artrit (RA), özellikle el eklemlerini etkileyen, kronik, otoimmün bir hastalıktır. Eklem zarını hedef alan bu hastalık, zamanla kemik erozyonuna, kıkırdak hasarına ve ciddi deformitelere yol açar. Özellikle el ve el bileği eklemleri sık tutulum gösterir. Erken dönemde medikal tedavi ile kontrol altına alınabilse de, ilerlemiş olgularda fonksiyon kaybı ve yaşam kalitesinde ciddi bozulma görülür. Bu durumda cerrahi tedavi seçeneği gündeme gelir.
El Tutulumunun Klinik Özellikleri
RA’da elde en çok etkilenen yapılar şunlardır:
-
Metakarpofalangeal (MP) eklemler
-
Proksimal interfalangeal (PİP) eklemler
-
El bileği eklemi
-
Başparmak bazal eklemi (CMC eklemi)
Yaygın deformiteler şunlardır:
-
Swan neck deformitesi (kuğu boynu)
-
Boutonniere deformitesi (düğme iliği)
-
Ulnar deviasyon
-
Tendon rüptürleri
Cerrahi Endikasyonlar
El cerrahisi, hastalığın ilerlemiş evrelerinde uygulanır. Cerrahi endikasyonlar şunlardır:
-
Şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığı
-
Tendon rüptürleri ve işlev kaybı
-
Gelişen deformiteler
-
Nörovasküler sıkışma (karpal tünel sendromu vb.)
-
Medikal tedaviye yanıtsızlık
Uygulanan Cerrahi Yöntemler
-
Sinemovektomi
-
Aktif sinovit varlığında, iltihabi dokunun temizlenmesiyle hastalığın ilerlemesi yavaşlatılır. Özellikle erken evrelerde etkilidir.
-
-
Tendon Rekonstrüksiyonu
-
Tendon rüptürleri sık görülür. Transfer ya da greft ile fonksiyonlar geri kazandırılabilir.
-
-
Artroplasti (Eklem protezi)
-
Metakarpofalangeal (MP) eklemlerde en sık uygulanır. Silikon protezler kullanılarak deformiteler düzeltilir ve hareket sağlanır.
-
-
Artrodez (Eklem dondurma)
-
Ağrılı ve fonksiyonel olmayan eklemlerde uygulanır. Stabilite sağlamak amacıyla yapılır. Özellikle el bileği, başparmak ve distal interfalangeal (DİP) eklemlerde tercih edilir.
-
-
Sinir Dekompresyonu
-
Karpal tünel sendromu gibi sinir sıkışmalarında sinirin serbestleştirilmesi gerekir.
-
Postoperatif Rehabilitasyon
Cerrahi sonrası rehabilitasyon çok önemlidir. Amaç:
-
Hareket açıklığını korumak
-
Kas gücünü artırmak
-
Eklem stabilitesini sağlamak
-
Günlük yaşam aktivitelerine dönüşü kolaylaştırmak
Fizik tedavi uzmanları ve el terapistleri ile multidisipliner bir yaklaşım gerekir.
Sonuç
Romatoid artrit, el fonksiyonlarını ciddi şekilde etkileyen bir hastalıktır. Cerrahi tedavi, deformiteleri düzeltmek, ağrıyı azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak açısından önemli bir seçenektir. Uygun hasta seçimi, zamanlama ve rehabilitasyon, cerrahi başarıda belirleyicidir.