Diz Protezi Nedir?
Diz fonksiyonel açıdan insanın günlük yaşamında büyük önem taşımaktadır. Gerek insanın hareket kabiliyeti gerekse de vücut ağırlığının tamamını taşıması nedeni ile diz eklemlerinde birçok problem açığa çıkabilmektedir. Diğer yöntemlerle (bakınız; diz kireçlenmesi -artriti- ) olmayan durumlarda hastalara hayat standartını geri kazandırmak için etkili bir tedavi yöntemidir. Son yıllarda teknolojik gelişmeler ve cerrahi alanının yeni imkanlar sunması sonucunda iyi ellerde ve koşullarda, iyi diz protezlerinin uygulaması ile % 98-99 oranında başarılı ve 25-30 yıl sorunsuz bir hayat sunan çözüm sağlanmaktadır.
Diz Protezi Anatomisi
En sık kullanılan Total Diz protezi genellikle 4 kısımdan oluşmaktadır. Bunlar; titanyum alt-tibial parça, kobalt-krom-molibdenyum alaşımı üst-femoral parça, ve polientilen ara parça ve yine polietilen diz kapağı-patellar parçalardır. Bu maddeler hastaların vücudunda herhangi bir alerjik reaksiyona neden olmamakla birlikte diz ekleminde bulunan diğer dokular ile oldukça hızlı bir şekilde uyum özelliğine sahiptir.
Diz eklem anatomik prensiplerine benzer bir şekilde tasarlanan bu protezler, hastaların değişik diz eklem ölçülerine uygun olarak 2 mm lik artan ölçülerde tasarlanmaktadır. Genellikle ileri yaşlardaki hastalarda tercih edilen diz protezinin yaklaşık 25 ila 30 yıl ömrü bulunmaktadır. Kullanım ömrü tükenen diz protezlerinin yeni protezler ile değiştirilmesi gerekmektedir, bu işleme “diz protezi revizyonu” denir.
Protez Operasyonu Kararı Vermek
Protez operasyonuna karar verecekseniz aşağıdaki bilgileri bilmelisiniz.
Başarı oranı ; İyi ellerde, en yüksek standarttaki protezler kullanılması ve protez operasyonları için tasarlanmış özel ameliyathane ve sterilite önlemleri alınması durumunda standart protez operasyonlarında başarı oranı % 98 üzerindedir. Başarı tamamen ağrısız olarak hastanın günlük aktivitelerini yapması, seyahat edebilmesi, yüksek aktivite gerektirmeyen sporları ( yürüyüş, bisiklet, kayak, golf vb) yapabilmesi ve dizin en az 90 derece bükülmesi demektir. Protez biyomekaniği her türlü spora izin verirse de protez ömrüne negatif etkilerinden dolayı bazıları önerilmez. Protez revizyonları, ileri açısal bozukluklar gibi özel durumlarda yapılmış protezlerde ise başarı oranı %95 lerin üzerindedir
Ameliyat olmazsanız ne olur; Diz protezi hayati bir operasyon olmadığı için dilediğiniz zaman ameliyat olma şansınız vardır. Hastalığınız ne kadar ilerlerse ilerlesin iyi ellerde başarı oranı aynıdır. Yine de operasyonunuzu ertelediğiniz sürece ağrıların artarak devam edeceğini, bazı durumlarda bel ve diğer taraftaki eklemlerde fazla yüklenmeye bağlı zedelenebileceğini unutmamak gerekir.
Protezin ömrü; En sık sorulardan birisi protez yapım yaşı ve ne kadar ömrü olduğudur. Burada hastanın kişisel özellikleri; yaş, cinsiyet, ağırlık ve hareket seviyesi belirleyicidir. İyi ellerde yapılması en iyi protezlerin kullanılması şartıyla protez ömrü 25-30 yıla çıkmıştır. 100 kilo üstü ve çok aktif bir yaşam (yorucu sporlar , ağır iş koşulları vb) süren kişilerde protez ömrünün 5 yıl kadar azalması beklenebilir.
Protez ömrünü doldurduğunda ağrı yapmaya başlar ve şikayetler zamanla da ilerler. Buna neden protezin gevşemesi ve aşınması olabilir. Bu durumda protezin aşınan ve gevşeyen parçaları değiştirilir. Bu ilk protez operasyonuna göre çok daha zor, pahalı ve tekniği zor bir operasyondur ve daha özel bir deneyim gerektirir.
Kilo operasyona engel midir? Hasta hangi kiloda olursa olsun diz protezi yapılabilir. İleri kilolarda operasyon teknik açıdan oldukça zor olmasına rağmen deneyimli ellerde sorunsuz olarak yapılabilir. Başarı oranı da aynıdır.
Erken yaşta protez yapılabilir mi? Günümüz hekimliğinde bir hastanın ağrı ve topallama ile hayatını sürdürmek zorunda bırakılması kabul edilemez olduğundan başka bir tedavi olasılığı yoksa diz protezi her yaşta yapılabilir. 60 yaşının altındaki hastalarda yapılan protezlerde protez ömrünün 25-30 yıl olduğu göz önünde tutulursa ikinci kez protez operasyonu gerekebilir ki bu ikinci operasyon da deneyimli ellerde yüksek başarı ile yapılabilir.
Dahili hastalıklar diz protezi yapılmasını nasıl etkiler? Günümüz tıbbi koşullarında başka bir seçenek yok ise kanama hastalıkları, şeker hastalığı, kronik böbrek hastalıkları, dengelenmiş kalp hastalıkları, kortizon-kanser ilaçları kullananlarda, nörolojik hastalıkların büyük kısmında diz protezi yapılabilir. Ancak bu tür rahatsızlığı olan hastalarda operasyon öncesi ve sonrası yakın takip gerektirir.
Bu tür hastalığı olanlar, aspirin vb kan sulandırıcı kullananlar mutlaka doktorunu bilgilendirmelidir.
Diz Protezi Ameliyatı
Operasyon Öncesi
Doktorunuzla operasyonun tüm detaylarını, operasyon sonrasını, riskleri konuşmuş ve tamamen anlamış olmalısınız. Eğer anlamadığınız bir konu ve soracaklarınız var ise doktorunuz ile tekrar görüşmek en doğal hakkınızdır. Hiç çekinmeden doktorunuzu arayın.
Aspirin, plavix gibi tüm kan sulandırıcıların operasyon öncesinde kesilmesi gerekir. Aksi halde hayati risk oluşturacak kanamalar ile karşılaşabilirsiniz. Mutlaka doktorunuzu uyarmalısınız. Kan sulandırıcı kullanmanın zorunluluk olduğu durumlarda risk içermeyen kan sulandırıcılar doktorunuz tarafından verilecektir.
Sizi operasyon öncesi mutlaka anestezi uzmanı, gereken hallerde diğer uzmanlık alanlarından doktorlar tarafından muayene edileceksiniz. Tüm yakınmalarınızı, kullandığınız ilaçları net olarak belirtmelisiniz. Unutma olasılığına karşı ilaçlarınızın bir listesini hazırlayıp getirmenizi öneririz. Operasyon sabahı herhangi bir ilaç kullanıp kullanmayacağınız ve kullanacaksanız nasıl kullanacağınız hakkında net bilgiler edinin.
Operasyon sırasında herhangi bir enfeksiyonunuz, gribal durumunuz, ateş-kırıklık gibi yakınmalarınızın kesinlikle bulunmaması gereklidir. Bu tür durumlarda operasyonun ertelenmesi gerekir.
Zaman zaman tekrarlayan boğaz, idrar vb enfeksiyonlarınız oluyorsa mutlaka doktorunuza belirtmelisiniz. Bu tür durumlarda bu bölgelerden kültür alınması çok önemlidir. Bu sayede yerleşmiş kronik mikrobik bir durum varsa tespit edilmesi ve protez enfeksiyonundan korunulması sağlanır.
Saat, küpe, bilezik, kolye gibi metaller takılar cildinizde alerji yapıyorsa mutlaka doktorunuza bildirmelisiniz. Bu durumda protezin yapıldığı metallere karşı bir alerjiniz olup olmadığının anlaşılması için cilt testi gerekebilir ve farklı bir protez kullanılabilir.